DENİZ TRAFİĞİNİ TAKİBE YÖNELİK KURULMUŞ OLAN SİSTEMLER

DENİZ TRAFİĞİNİ TAKİBE YÖNELİK KURULMUŞ OLAN SİSTEMLER

Bakanlığımızca, kıyılarımızdaki seyir emniyeti arttırılarak, deniz kazalarının meydana gelme riskinin azaltılması ve dolayısıyla can ve mal kayıplarının asgari düzeye indirilmesi amacıyla, özellikle elektronik ve haberleşme alanındaki uluslararası gelişmelerden azami ölçüde yararlanılması hedeflenmiş, uluslararası alanda geliştirilen ve IMO, IALA gibi uluslararası organizasyonlar tarafından kabul edilen deniz trafiğinin anlık takibi ile kontrol ve organizasyonunu mümkün kılan Gemi Trafik Hizmetleri (GTH) Sistemi, Otomatik Tanımlama Sistemi (OTS) ve Uzak Mesafeden Gemilerin Tanımlanması ve İzlenmesi (LRIT) Sistemi gibi sistemler ülkemizde kurulmuştur.

(1) TÜRK BOĞAZLARI GEMİ TRAFİK HİZMETLERİ SİSTEMİ PROJESİ:

İstanbul ve Çanakkale Boğazları ile Marmara Denizi’nden oluşan ve Türk Boğazları olarak tanımlanan bölge, toplam 164 deniz mili uzunluğunda, alternatifi bulunmayan, ulusal ve uluslararası deniz trafiğinin oldukça yoğun olduğu bir suyoludur. Değişmez coğrafi, morfolojik ve oşinografik yapısı itibari ile çok riskli bir yapıya sahip olan Türk Boğazlarında, hızı saatte 7 - 8 deniz miline ulaşan akıntı, rüzgâr, topuk ve adacıklar gibi zorunlu manevralar gerektiren ve emniyetli seyri engelleyen unsurlar bulunmaktadır.

Bu yoğun deniz trafiği sonucunda meydana gelebilecek bir deniz kazasının, Türk Boğazlarının tarihi ve doğal çevresine yol açacağı tehlikelerin zaman zaman konuşulan İstanbul’da meydana gelebilecek bir depremin oluşturacağı tehlikelerden daha hafif olmayacağı açıktır. Buna örnek olarak geçmiş yıllarda İstanbul Boğazı’nda meydana gelmiş “INDEPENDENTA” ve “NASSIA” kazalarında yaşanan tehlikeler örnek verilebilir.

Türkiye için hayati öneme haiz bu bölgenin, devamlı bir artış gösteren ve özellikle tehlikeli yük taşıyan gemi trafiğinden kaynaklanan büyük bir risk altında oluşu, yine bölgedeki yüksek trafik yoğunluğu, artan gemi boyları, karmaşık trafik yapısı, güç hava, deniz akıntısı ve iklim şartları, hassas çevre koşulları, mahalli tehlikeler, artış gösteren deniz kazaları, gemi trafiğini etkileyen diğer denizcilik faaliyetleri, gemilerin ilerlemesini kısıtlayan dar su geçitleri, liman konfigürasyonu, köprüler ve benzeri unsurların da mevcut olması nedeniyle deniz trafiğinin aktif olarak takibini sağlayabilecek modern bir gemi trafik hizmetlerinin tesisini gerektirmiş ve bunu uluslararası açıdan da zorunlu kılmıştır.

Bahse konu riskler de göz önünde bulundurularak, Türk Boğazlarında, deniz trafik emniyetini artırmak ve verimliliği sağlamak, deniz trafiğinden kaynaklanabilecek risk ve tehlikelere karşı çevre güvenliğini artırmak amacıyla ulusal ve uluslararası kurallara uygun olarak kurulmuş olan Türk Boğazları Gemi Trafik Hizmetleri (TBGTH) Sistemi 30 Aralık 2003 tarihinde hizmete alınmıştır. 

İstanbul ve Çanakkale Boğazlarında olmak üzere 2 adet merkez ve 16 adet Trafik Gözetleme İstasyonundan oluşmakta olan sistem; TBGTH alanında, deniz trafiği ve hava, deniz durumu hakkında bilgi toplama, işleme, yayma ve bu amaçla tesis edilmiş çeşitli tip algılayıcıların bir kombinasyonunu içermektedir. 

TBGTH alanındaki deniz trafiği radar, Otomatik Tanımlama Sistemi, kapalı devre televizyon kameraları, elektronik haritalar, telsiz sistemleri kullanılarak izlenir. Amaçlar çerçevesinde TBGTH Sistemi üç ana hizmet sağlamaktadır. Bunlar bilgi hizmeti, seyir yardımı hizmeti ve trafik organizasyon hizmetidir. 

Sistemin işlevsel ana görevi, GTH alanında bulunan gemilerin izlenmesi, gemilere ihtiyaç duydukları bilgilerin aktarılması ve tavsiyelerde bulunulmasından ibarettir. Bu görevin yerine getirilebilmesi için, radar, kamera vb. çeşitli algılayıcılarla mevcut gemilerin varlıkları, pozisyonları, kimlikleri vb. algılanmakta; bunun yanında hidrografik ve meteorolojik koşullar da izlenmektedir. Sistem fonksiyonları, bu verileri operatör merkezindeki operatörlere iletmekte ve buna paralel olarak da arşiv ortamında saklanmaktadır. 

Sistem operatörleri, kendilerine gelen teşhir verileri sayesinde gemi trafiğini belirleyerek devamlı izlemekte ve potansiyel tehlike oluşturabilecek durumları tespit ederek, gemilerle haberleşme kurmak suretiyle gemilere ihtiyaç duydukları bilgileri aktararak ve tavsiyelerde bulunarak, gemilerin önlem almalarını temin etmektedirler.

30.12.2003 tarihinde hizmete alınan ve bu tarihten itibaren de hizmetini kesintisiz olarak sürdüren TBGTH Sisteminin, gelişen teknoloji ve ortaya çıkan yeni ihtiyaçlar doğrultusunda yükseltmesi/yenilenmesine gerek duyularak projelendirilmiştir. HAVELSAN ana yükleniciliğinde yürütülen projede GTH Yazılımı HAVELSAN tarafından milli ve yerli olarak geliştirilmiş ayrıca, ASELSAN tarafından üretilen radar, elektro-optik kamera ve radar yön bulucu sistemleri entegre edilerek yerli üretim oranı azami seviyeye çıkarılmış ve işin geçici kabulü 13/05/2022 tarihinde yapılmıştır.

Resim: TBGTH Merkezi (İstanbul)

(2) GEMİ TRAFİK YÖNETİM SİSTEMİ PROJESİ:

Türk Boğazlarından edinilen bilgi ve deneyimler de göz önünde bulundurularak Bakanlığımızca tamamlanmış olan Gemi Trafik Yönetim Sistemi Projesi kapsamında, deniz trafiğinin yoğun ve riskli olduğu İzmit Körfezi, İzmir Körfezi ve Kuzey Ege ile Mersin ve İskenderun Körfez/Bölgelerini kapsayan Bölgesel Gemi Trafik Hizmetleri Sistemleri (GTHS) ile tek bir ülke resminin oluşturulduğu Ankara Gemi Trafik Yönetim Merkezi (GTYM)’nin kurulumları 2019 yılında Sistemin kesin kabulü yapılarak tamamlanmıştır.

Sistem; 3 adet GTH Merkezi ve 24 adet insansız gözetleme istasyonuyla 24 saat kesintisiz izleme yapabilmektedir. Aynı Türk Boğazlarında olduğu gibi, radar cihazları, gece görüş kameraları, haberleşme teçhizatları, meteoroloji algılayıcıları gibi modern teknolojinin tüm imkânları kullanılmaktadır. Bu imkânlar sayesinde GTH kapsama alanlarına giren herhangi bir gemi anında tespit edilebilmekte, gemi kimliği, seyir bilgisi, yük çeşidi gibi bilgiler anında hem Gemi Trafik Hizmetleri Merkezlerine hem de Ankara’daki Gemi Trafik Yönetim Merkezine iletilmektedir.

Aynı proje kapsamında kurulmuş olan Gemi Trafik Yönetim Merkezi (GTYM) ile ise; bölgesel takip merkezlerinde (TBGTH Sistemi, İzmit GTHS, İzmir GTHS, Mersin GTHS)  oluşturulan deniz resimlerinin birleştirilmesi ve diğer gemi takip sistemleri ile (LRIT, OTS, e-denizcilik yazılımları) entegre edilmesi sureti ile tek bir ülke resminin oluşturulması sağlanmıştır.

İşletilmeleri amacıyla Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü’ne devredilen İzmit, İzmir ve Mersin GTH Sistemleri aktif olarak operasyona başlamıştır. 

Resim: GTH Merkezi

(3) OTOMATİK TANIMLAMA SİSTEMİ (OTS) PROJESİ:

Otomatik Tanımlama Sistemi (OTS); jeopolitik konumundan dolayı hassas ve önemli bir coğrafi bölgede bulunan ülkemizin denizlerdeki hak ve menfaatlerinin korunması, ülkemizin ulusal ve uluslararası sorumluluklarını zamanında ve eksiksiz olarak yerine getirmesi, kıyılarımızda seyir emniyeti ve deniz güvenliğinin arttırılması amacıyla 2007 yılında kurulmuştur. Bu sistemle Karadeniz, Ege ve Doğu Akdeniz’de seyreden gemilere ilişkin çok detaylı bilgiler otomatik olarak alınmakta ve gemiler anlık olarak takip edilmektedir.

2007 yılında kurulumu yapılan ve bu tarihten itibaren de hizmetini kesintisiz olarak sürdüren OTS’nin yüksek kullanılabilirlik oranıyla işletimini sürdürmesi, ihtiyaç duyulan uygulamalar ile işletimsel ve yönetimsel özelliklerin sisteme kazandırılması amacıyla sistemin uygulama yazılımlarının yenilenmesine/güncellenmesine gerek duyulmuş olup bu kapsamda yapılan ihale sonuçlandırılarak Yüklenici ile 08/12/2022 tarihinde sözleşme imzalanmıştır. Yapılan çalışmalar neticesinde ihale kapsamındaki işlerin kurulum ve kabul çalışmaları tamamlanarak 15.11.2023 tarihinde sistem hizmete alınmıştır.

Pasif bir izleme sistemi olan ve kapsadığı alan içerisindeki OTS cihazı ile donatılmış tüm gemi ve deniz araçlarını izleme imkânı veren Otomatik Tanımlama Sistemi hem gemilerin birbirleriyle hem de gemilerin kıyıda bu amaçla kurulmuş olan Baz İstasyonları ile haberleşmesine imkan sağlamaktadır.

Sistemin operasyonel merkezi Ankara’da olup, 27 adet sahil baz istasyonu ile tüm Türkiye kıyılarındaki gemi hareketleri anlık olarak izlenebilmekte, kapsama alanı içerisinde bulunan gemi ve deniz araçlarına yönelik detaylı bilgiler temin edilmektedir. 

Resim: OTS Kapsama Alanı 

İstanbul Liman Başkanlığı İdari sınırları içerisinde yerel trafiğin uluslararası gemi trafiğini tehlikeye düşürmesinin önlenmesi, seyir emniyetini ve deniz güvenliğinin arttırılması amacıyla, İstanbul’da  Yerel Trafik İzleme Sistemi kurulmuştur.

26 Eylül 2018’de kesin kabulü yapılmış olan Sistem bir adet merkez ile bu merkeze bağlı 13 adet Yerel Trafik İstasyonundan (YTİ) oluşmaktadır. YTİ’lerde bulunan Otomatik Tanımlama Sistemi (OTS) baz istasyonları, OTS alıcıları, Elektro Optik Sistem ve görüş sensörlerinden gemilere ilişkin elde edilen veriler liman başkanlığında kurulmuş olan Merkeze iletilmekte ve bu Merkezde yer alan operatör konsollarında sergilenmektedir.

Resim: Yerel Trafik İzleme Sistemi

(5) UZAK MESAFEDEN GEMİLERİN TANIMLANMASI VE TAKİBİ SİSTEMİ (LRIT) PROJESİ

Uydu yardımlı bir sistem olan ve seyir emniyeti ile deniz güvenliğini artırmak, arama ve kurtarma faaliyetlerine katkıda bulunmak, çevre kirliliği ile etkin mücadele etmek amacıyla kurulmuş olan Uzak Mesafede Gemilerin Tanımlanması ve İzlenmesi Sistemi, 30.09.2009 tarihi itibariyle global olarak faaliyete geçmiştir. Sistem ile gemilerin kimlik bilgileri, konum bilgileri ve zaman bilgileri elde edilebilmekte olup, Türk Bayraklı gemilerin dünyanın her yerinde takibi, yabancı bayraklı gemilerin ise kıyılarımızdan 1000 Deniz Miline kadar takibi mümkün hale gelmiştir.